افشای اطلاعات جدیدی از آینده برنامه هسته ای ایران تحت عنوان«سند پیوست محرمانه توافق هسته ای ایران» بار دیگر بر ایده بی اعتمادی به آژانس بین المللی انرژی اتمی صحه گذاشت. این اتفاق ضمن این که لزوم پیگیری برای جلوگیری از درز اطلاعات از برنامه هسته ای کشورمان از این نهاد بین المللی در آینده را امری ضروری می کند اما با توجه به سابقه و گذشته آژانس احتمالاً در آینده نیز چنین اتفاقاتی تکرار خواهد شد.
خبرگزاری آسوشتیدپرس شامگاه دوشنبه، ۲۸ تیرماه، خبر داده بود که به سندی مرتبط با توافق هسته‌ای ایران دست یافته که نشان می‌دهد با تسهیل محدودیت‌های کلیدی بر برنامه هسته‌ای، فاصله رسیدن ایران به سلاح هسته‌ای کم می‌شود.
آسوشیتدپرس مدعی است این سند، پیوست محرمانه توافق هسته‌ای سال گذشته ایران و بر اساس آن بعد از ۱۱ تا ۱۳ سال ایران می‌تواند بیش از پنج هزار «سانتریفیوژ ناکارآمد» خود را با سه هزار و ۵۰۰ دستگاه پیشرفته‌تر جایگزین کند.
آسوشیتدپرس می نویسد:« این سند نمی گوید که بعد از ۱۳ سال سرنوشت غنی سازی چه خواهد شد. این می تواند نشانه پایان احتمالی همه محدودیت ها بر شمار و نوع سانتریفوژها ضمن ادامه محدودیت بر سایر بخش های کمتر حساس برنامه اتمی ایران تا ۱۵ سال باشد».
این خبرگزاری در ادامه عنوان می کند این تنها سند مرتبط با برجام است که علنی نشده هرچند مقام های آمریکایی می گویند که اعضای کنگره آن را دیده اند. آسوشیتدپرس می نویسد که این سند را از دیپلماتی که بیش از ده سال در ارتباط با برنامه هسته ای ایران مشغول به کار بوده، گرفته است. این دیپلمات یادآور شده که این سند به صورت مجزا از توافق اتمی تنظیم شده اما پیوست توافق هسته ای می باشد. او همچنین گفته که هم ایران و هم شش کشور مذاکره‌کننده با ایران، یعنی آمریکا، روسیه، چین، آلمان، فرانسه و بریتانیا، این سند را امضا کرده‌اند.دیپلمات دیگری هم که سند محرمانه مورد اشاره آسوشیتدپرس را در اختیار داشته، محتوای آن را در گفت‌وگو با این خبرگزاری تأیید کرده است.
این خبرگزاری آمریکایی در ادامه مدعی شد: با توجه به کارایی بالاتر دستگاه‌های جدید و پیشرفته، این دستگاه‌ها به ایران اجازه خواهد داد تا روند غنی سازی را با ۲ برابر سرعت فعلی انجام دهد. این بدان معنا خواهد بود که زمان گریز هسته‌ای ایران پس از یک دهه، از یک سال به ۶ ماه خواهد رسید.
واکنش ها به انتشار سند محرمانه
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه روز سه‌شنبه، ۲۹ تیرماه، در پاسخ به سوالی درباره انتشار اطلاعات آینده برنامه هسته ای ایران توسط آسوشیتدپرس، بدون محکوم کردن این اقدام، سند ادعایی را مایه «افتخار» دانسته و تاکید کرده بود که «ان شاءالله وقتی تمام این سند منتشر شد، مشخص می‌شود ما ظرف ۱۵ سال به کجا خواهیم رسید».
علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی، روز شنبه ۲مرداد انتشار سند «محرمانه»توافق اتمی وین را «خلف وعده» خوانده بود. صالحی درعین حال گفته بود که با انتشار این سند مردم ایران «مطلع می‌شوند ما چه پیش‌بینی‌های درست و مناسبی برای توسعه صنعت هسته‌ای کشورمان داشته‌ایم».
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران نیز روز یکشنبه، سوم مرداد اعلام کرد که نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در واکنش به درز پیوست «محرمانه» توافق اتمی وین و انتشار آن در خبرگزاری آسوشیتدپرس یادداشتی «اعتراضی» را به آژانس ارائه خواهد کرد. کمالوندی گفت که تلقی سازمان انرژی اتمی ایران این است که این سند از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی «درز کرده است».
این در حالی است که مارک تونر،سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده، در واکنش به گزارش آسوشیتدپرس، با بیان این که هیچ سند یا توافق محرمانه‌ای در کار نیست، به صدای آمریکا گفته است: پیشگیری از دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای و توانایی ما برای نظارت بر برنامه هسته‌ای آن کشور و اطمینان از صلح‌آمیز بودن ماهیت آن تا ابد باقی باقی خواهد ماند.
به گفته تونر به نظر می‌رسد سند محرمانه آسوشیتدپرس، بخشی از سند پادمان محرمانه آژانس استکه برای عموم منتشر نشده است. اشاره وی به «نقشه راه» مورد توافق ایران و آژانس است که تیرماه سال گذشته و ساعاتی پیش از اعلام توافق جامع اتمی در وین حاصل شد.
این در حالی است که مهدی محمدی، در مطلبی تحت عنوان سندروم محرمانگی عنوان کرده بود:« موضوع توافقات محرمانه با غرب کم کم در حال تولید نگرانی هایی جدی در سطح امنیت ملی است. برنامه بلند مدت غنی سازی تفاهم شده با ۱+۵ که خبرگزاری امریکایی آسوشیتدپرس گوشه هایی از آن را درز داده یک سند واقعی است که حتی به کمیسیون برجام رسما اعلام شد در دست تدوین است اما هرگز کسی نفهمید واقعا در آن چه نوشته شده است.»
سابقه بدعهدی های آژانس بین المللی انرژی اتمی
گفتنی است ماجرای انتشار اسناد و اطلاعات برنامه هسته‌ای ایران توسط کارشناسان آژانس بین‌المللی، امری مسبوق به سابقه بوده و درگذشته نیز به‌مراتب اتفاق افتاده است. حتی بارها با وجود تعهدات آژانس به حفاظت از اطلاعات محرمانه دولت های عضو، اطلاعات فنی تفصیلی و محرمانه را در قالب گزارش های خود افشا نموده است. به همین دلیل حدود دو سال قبل، ایران در گزارش ۴ صفحه‌ای که به ضمیمه نامه نمایندگی دائمی ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی تقدیم معاون مدیرکل آژانس شده بود از افشای اطلاعات محرمانه هسته ای کشورمان در گزارش های آژانس انتقاد و تحقیقات سریع این نهاد در رابطه با درز اطلاعات از دبیرخانه آژانس به رسانه ها و آژانس های خبری غرب را درخواست داده بود. این سند با عنوان اینفسیرک ۸۶۶ در آژانس به ثبت رسیده است.
حدود یک سال پیش نیز دیوید آلبرایت، رئیس و بنیانگذار موسسه علوم و امنیت بین الملل که زمانی از بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی بود و به شدت به اسرائیل نزدیک است و علیه برنامه هسته ای ایران فعالیت می کند در نشستی در موسسه تحقیقاتی هادسون گفته بود: گزارش های مفصلی درباره فعالیت هسته ای کشورهای مختلف منتشر کرده ایم و برای این گزارشها از اطلاعات و داده های آژانس بین المللی انرژی اتمی استفاده کرده ایم. وی افزود: آژانس بین المللی انرژی اتمی سازمانی بسیار محرمانه و پیچیده است اما درباره مسئله ایران، آژانس بین المللی انرژی اتمی محرمانه عمل نکرده است.
در سال ۹۱ نیز گزارش تحت عنوان« تلفات احتمالي حمله به ايران» منتشر شد که برای تخمين تعداد قربانيان احتمالي، دسترسي به تعداد پرسنل چهار مرکز هسته اي ايران شامل تاسيسات هسته اي اصفهان، نطنز، مجتمع آب سنگين اراک و نيروگاه بوشهر الزامي بوده آژانس بین المللی انرژی اتمي اطلاعات را در اختيار دانشگاه یوتا یعنی نهاد تهيه کننده گزارش قرار داده بود. یکی از نویسندگان گزارش در این باره گفته بود: «ما به اطلاعاتي از آژانس بين المللي هسته اي دسترسي داشتيم و به هر حال آنجا مرجعي بود که ما اطلاعات را از آن مي گرفتيم».
گفتنی است ایران همیشه عنوان کرده افشای اسامی و مشخصات دانشمندان هسته ای کشورمان توسط آژانس، اقدامات و عملیات دولت های دشمن را به دنبال داشته که منجر به شهات دانشمندان برنامه هسته ای ایران شده است.
به افشای اطلاعات برنامه هسته ای ایران در رسانه ها و گزارش های مدیر کل می بایست موارد دیگری که نشان دهنده عدم تعهد و خلف وعده این نهاد در راستای حفظ اطلاعات کشور است نیز می باید اضافه کرد. مثلاً یکی از راه های آژانس بین المللی انرژی اتمی برای کسب اطلاعات از برنامه های هسته ای ایران، دریافت اسناد مخفیانه از آژانس‌های اطلاعاتی غربی بوده است. در این راستا بسیاری از کشورهای غربی علی الخصوص آمریکا و رژیم صهیونیستی سال ها تلاش داشته اند تا با عملیات های مخفیانه گوناگون، ایران را متهم به ساخت سلاح تسلیحاتی کنند تا آژانس را فریب دهند.
در یکی از این موارد دادگاهی حدود یک سال پیش برای بررسی اتهامات جفری استرلینگ، کارمند سابق سیا که اطلاعات مربوط به عملیات این سازمان علیه ایران را به رسانه‌ها درز داده، برگزار شد. در این دادگاه تائید شد که آژانس جاسوسی ایالات متحده(سیا) در فوریه سال ۲۰۰۰ با هدف متهم کردن ایران به تلاش برای ساخت تسلیحات هسته‌ای و همچنین ایجاد خلل در برنامه ایران، طی عملیاتی موسوم به مرلین، تلاش کرده تا دستورالعمل‌ها و اسناد ساختگی و دستکاری‌شده مربوط به ساخت تسلیحات هسته‌ای را وارد برنامه ایران کند.
بنا بر اطلاعات منتشر شده در رسانه‌ها و اظهاراتی که در جریان بررسی پرونده در دادگاه مطرح شد، مرلین که یک مهندس هسته‌ای روس بوده، برای انتقال اطلاعات غلط به ایران و خرابکاری در برنامه هسته‌ای ایران، ۶۶۰۰۰ دلار از سیا پول دریافت کرده است. به گفته مرلین، وی تلاش کرده با نزدیک شدن به تیم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اطلاعاتی نادرست و مخرب را وارد برنامه هسته‌ای ایران کند.
با توجه به این شرایط لازم و ضروری است تا ایران با اقدام قاطع آژانس را وادار به به رعایت قواعد حرفه ای و اعتماد آمیز و انجام تعهدات خود در چارچوب اساسنامه نماید.
آسوشیتدپرس مدعی است این سند، پیوست محرمانه توافق هسته‌ای سال گذشته ایران و بر اساس آن بعد از ۱۱ تا ۱۳ سال ایران می‌تواند بیش از پنج هزار «سانتریفیوژ ناکارآمد» خود را با سه هزار و ۵۰۰ دستگاه پیشرفته‌تر جایگزین کند.
آسوشیتدپرس می نویسد:« این سند نمی گوید که بعد از ۱۳ سال سرنوشت غنی سازی چه خواهد شد. این می تواند نشانه پایان احتمالی همه محدودیت ها بر شمار و نوع سانتریفوژها ضمن ادامه محدودیت بر سایر بخش های کمتر حساس برنامه اتمی ایران تا ۱۵ سال باشد».
این خبرگزاری در ادامه عنوان می کند این تنها سند مرتبط با برجام است که علنی نشده هرچند مقام های آمریکایی می گویند که اعضای کنگره آن را دیده اند. آسوشیتدپرس می نویسد که این سند را از دیپلماتی که بیش از ده سال در ارتباط با برنامه هسته ای ایران مشغول به کار بوده، گرفته است. این دیپلمات یادآور شده که این سند به صورت مجزا از توافق اتمی تنظیم شده اما پیوست توافق هسته ای می باشد. او همچنین گفته که هم ایران و هم شش کشور مذاکره‌کننده با ایران، یعنی آمریکا، روسیه، چین، آلمان، فرانسه و بریتانیا، این سند را امضا کرده‌اند.دیپلمات دیگری هم که سند محرمانه مورد اشاره آسوشیتدپرس را در اختیار داشته، محتوای آن را در گفت‌وگو با این خبرگزاری تأیید کرده است.
این خبرگزاری آمریکایی در ادامه مدعی شد: با توجه به کارایی بالاتر دستگاه‌های جدید و پیشرفته، این دستگاه‌ها به ایران اجازه خواهد داد تا روند غنی سازی را با ۲ برابر سرعت فعلی انجام دهد. این بدان معنا خواهد بود که زمان گریز هسته‌ای ایران پس از یک دهه، از یک سال به ۶ ماه خواهد رسید.
واکنش ها به انتشار سند محرمانه
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه روز سه‌شنبه، ۲۹ تیرماه، در پاسخ به سوالی درباره انتشار اطلاعات آینده برنامه هسته ای ایران توسط آسوشیتدپرس، بدون محکوم کردن این اقدام، سند ادعایی را مایه «افتخار» دانسته و تاکید کرده بود که «ان شاءالله وقتی تمام این سند منتشر شد، مشخص می‌شود ما ظرف ۱۵ سال به کجا خواهیم رسید».
علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی، روز شنبه ۲مرداد انتشار سند «محرمانه»توافق اتمی وین را «خلف وعده» خوانده بود. صالحی درعین حال گفته بود که با انتشار این سند مردم ایران «مطلع می‌شوند ما چه پیش‌بینی‌های درست و مناسبی برای توسعه صنعت هسته‌ای کشورمان داشته‌ایم».
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران نیز روز یکشنبه، سوم مرداد اعلام کرد که نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در واکنش به درز پیوست «محرمانه» توافق اتمی وین و انتشار آن در خبرگزاری آسوشیتدپرس یادداشتی «اعتراضی» را به آژانس ارائه خواهد کرد. کمالوندی گفت که تلقی سازمان انرژی اتمی ایران این است که این سند از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی «درز کرده است».
این در حالی است که مارک تونر،سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده، در واکنش به گزارش آسوشیتدپرس، با بیان این که هیچ سند یا توافق محرمانه‌ای در کار نیست، به صدای آمریکا گفته است: پیشگیری از دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای و توانایی ما برای نظارت بر برنامه هسته‌ای آن کشور و اطمینان از صلح‌آمیز بودن ماهیت آن تا ابد باقی باقی خواهد ماند.
به گفته تونر به نظر می‌رسد سند محرمانه آسوشیتدپرس، بخشی از سند پادمان محرمانه آژانس استکه برای عموم منتشر نشده است. اشاره وی به «نقشه راه» مورد توافق ایران و آژانس است که تیرماه سال گذشته و ساعاتی پیش از اعلام توافق جامع اتمی در وین حاصل شد.
این در حالی است که مهدی محمدی، در مطلبی تحت عنوان سندروم محرمانگی عنوان کرده بود:« موضوع توافقات محرمانه با غرب کم کم در حال تولید نگرانی هایی جدی در سطح امنیت ملی است. برنامه بلند مدت غنی سازی تفاهم شده با ۱+۵ که خبرگزاری امریکایی آسوشیتدپرس گوشه هایی از آن را درز داده یک سند واقعی است که حتی به کمیسیون برجام رسما اعلام شد در دست تدوین است اما هرگز کسی نفهمید واقعا در آن چه نوشته شده است.»
سابقه بدعهدی های آژانس بین المللی انرژی اتمی
گفتنی است ماجرای انتشار اسناد و اطلاعات برنامه هسته‌ای ایران توسط کارشناسان آژانس بین‌المللی، امری مسبوق به سابقه بوده و درگذشته نیز به‌مراتب اتفاق افتاده است. حتی بارها با وجود تعهدات آژانس به حفاظت از اطلاعات محرمانه دولت های عضو، اطلاعات فنی تفصیلی و محرمانه را در قالب گزارش های خود افشا نموده است. به همین دلیل حدود دو سال قبل، ایران در گزارش ۴ صفحه‌ای که به ضمیمه نامه نمایندگی دائمی ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی تقدیم معاون مدیرکل آژانس شده بود از افشای اطلاعات محرمانه هسته ای کشورمان در گزارش های آژانس انتقاد و تحقیقات سریع این نهاد در رابطه با درز اطلاعات از دبیرخانه آژانس به رسانه ها و آژانس های خبری غرب را درخواست داده بود. این سند با عنوان اینفسیرک ۸۶۶ در آژانس به ثبت رسیده است.
حدود یک سال پیش نیز دیوید آلبرایت، رئیس و بنیانگذار موسسه علوم و امنیت بین الملل که زمانی از بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی بود و به شدت به اسرائیل نزدیک است و علیه برنامه هسته ای ایران فعالیت می کند در نشستی در موسسه تحقیقاتی هادسون گفته بود: گزارش های مفصلی درباره فعالیت هسته ای کشورهای مختلف منتشر کرده ایم و برای این گزارشها از اطلاعات و داده های آژانس بین المللی انرژی اتمی استفاده کرده ایم. وی افزود: آژانس بین المللی انرژی اتمی سازمانی بسیار محرمانه و پیچیده است اما درباره مسئله ایران، آژانس بین المللی انرژی اتمی محرمانه عمل نکرده است.
در سال ۹۱ نیز گزارش تحت عنوان« تلفات احتمالي حمله به ايران» منتشر شد که برای تخمين تعداد قربانيان احتمالي، دسترسي به تعداد پرسنل چهار مرکز هسته اي ايران شامل تاسيسات هسته اي اصفهان، نطنز، مجتمع آب سنگين اراک و نيروگاه بوشهر الزامي بوده آژانس بین المللی انرژی اتمي اطلاعات را در اختيار دانشگاه یوتا یعنی نهاد تهيه کننده گزارش قرار داده بود. یکی از نویسندگان گزارش در این باره گفته بود: «ما به اطلاعاتي از آژانس بين المللي هسته اي دسترسي داشتيم و به هر حال آنجا مرجعي بود که ما اطلاعات را از آن مي گرفتيم».
گفتنی است ایران همیشه عنوان کرده افشای اسامی و مشخصات دانشمندان هسته ای کشورمان توسط آژانس، اقدامات و عملیات دولت های دشمن را به دنبال داشته که منجر به شهات دانشمندان برنامه هسته ای ایران شده است.
به افشای اطلاعات برنامه هسته ای ایران در رسانه ها و گزارش های مدیر کل می بایست موارد دیگری که نشان دهنده عدم تعهد و خلف وعده این نهاد در راستای حفظ اطلاعات کشور است نیز می باید اضافه کرد. مثلاً یکی از راه های آژانس بین المللی انرژی اتمی برای کسب اطلاعات از برنامه های هسته ای ایران، دریافت اسناد مخفیانه از آژانس‌های اطلاعاتی غربی بوده است. در این راستا بسیاری از کشورهای غربی علی الخصوص آمریکا و رژیم صهیونیستی سال ها تلاش داشته اند تا با عملیات های مخفیانه گوناگون، ایران را متهم به ساخت سلاح تسلیحاتی کنند تا آژانس را فریب دهند.
در یکی از این موارد دادگاهی حدود یک سال پیش برای بررسی اتهامات جفری استرلینگ، کارمند سابق سیا که اطلاعات مربوط به عملیات این سازمان علیه ایران را به رسانه‌ها درز داده، برگزار شد. در این دادگاه تائید شد که آژانس جاسوسی ایالات متحده(سیا) در فوریه سال ۲۰۰۰ با هدف متهم کردن ایران به تلاش برای ساخت تسلیحات هسته‌ای و همچنین ایجاد خلل در برنامه ایران، طی عملیاتی موسوم به مرلین، تلاش کرده تا دستورالعمل‌ها و اسناد ساختگی و دستکاری‌شده مربوط به ساخت تسلیحات هسته‌ای را وارد برنامه ایران کند.
بنا بر اطلاعات منتشر شده در رسانه‌ها و اظهاراتی که در جریان بررسی پرونده در دادگاه مطرح شد، مرلین که یک مهندس هسته‌ای روس بوده، برای انتقال اطلاعات غلط به ایران و خرابکاری در برنامه هسته‌ای ایران، ۶۶۰۰۰ دلار از سیا پول دریافت کرده است. به گفته مرلین، وی تلاش کرده با نزدیک شدن به تیم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اطلاعاتی نادرست و مخرب را وارد برنامه هسته‌ای ایران کند.
با توجه به این شرایط لازم و ضروری است تا ایران با اقدام قاطع آژانس را وادار به به رعایت قواعد حرفه ای و اعتماد آمیز و انجام تعهدات خود در چارچوب اساسنامه نماید.
منبع: الف