زنجان از نگاه مخاطبین تابناک;
یک پژوهشگر زنجانی در یادداشتی اختصاصی برای تابناک زنجان نوشت: بافت مرکزی شهر زنجان نیاز به اصالت بخشی و اعیان سازی دارد!
ﻣﺮاﮐﺰ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﻫﺎي ارزﺷﻤﻨﺪ زﯾﺎدي ﮐﻪ دارﻧﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﺷﻬﺮ، اﻣﮑﺎﻧﺎت و ﺗﺠﻬﯿﺰات زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ و اﺳﺘﻘﺮار ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي ﺗﺠﺎري و ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ و ﻧﯿﺰ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ارزش زﯾﺎدي دارﻧﺪ.
در ﺑﺴﯿﺎري از ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺑﺎﺳﺎﺑﻘﻪ، ﻣﺮاﮐﺰ ﺷﻬﺮﻫﺎ، ﺑﻨﺎ ﺑﻪ دﻻﯾﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ روﻧﻖ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده اﻧﺪ و ﻣﺤﻼت ﻗﺪﯾﻤﯽ ﻣﺮﮐﺰ ﺷﻬﺮ، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي اوﻟﯿﻪ ﺳﮑﻮﻧﺖ ﮔﺰﯾﻨﯽ در ﺷﻬﺮ ﮐﻪ ﺳﻤﺒﻞ ﻫﺎي ﺷﻬﺮﻧﺸﯿﻨﯽ و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ از اﺻﺎﻟﺖ و ﻫﻮﯾﺖ ﺷﻬﺮي را در ﺑﺮ دارﻧﺪ، دﭼﺎر ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ ﺷﺪه اﻧﺪ،در اینجا از ﻣﻮاردی ﮐﻪ داراى اﻫﻤﯿﺖ و ﺑﺤﺚ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ، ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮐﺎﻟﺒﺪى در ﻣﺤﻼت ﻣﺴﮑﻮﻧﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺻﺎﻟﺖ ﺑﺨﺸﻰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد، در ادﺑﯿﺎت ﺷﻬﺮﺳﺎزي اﺻﺎﻟﺖ ﺑﺨﺸﯽ یا اعیان سازی (Gentrification) ﻣﺤﻼت ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺮﮐﺰي ﺷﻬﺮ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ زﯾﺴﺘﮕﺎهﻫـﺎي ﻗـﺪﯾﻤﯽ زﯾـﺮ ﺳـﻄﺢ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﺧﺮﯾﺪاري و ﻧﻮﺳﺎزي ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺧﺎﻧﻮادهﻫـﺎي ﻃﺒﻘـــﻪ ﻣﺘﻮﺳـــﻂ و ﺛﺮوﺗﻤﻨـــﺪ اﺷـــﻐﺎل ﻣـــﯽ ﮔﺮدﻧـــﺪ گفته می شود،بنابراین اعیان سازی می تواند در اثر اقدامات دولت و سرمایه گذاری توسط بخش عمومی یا گروه های محلی در بافت های فرسوده شهر روی دهد.
ﻋﻠﻞ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﻨﺪه و ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﻨﻨﺪه اﺻﺎﻟﺖ ﺑﺨﺸﻰ ﻣﺤﻼت ﻣﺴﮑﻮﻧﻰ
از عوامل تشویق کننده اصالت بخشی میتوان به دﺳﺘﺮﺳﻰ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﺑﻪ ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﺠﺎرى ﺷﻬﺮ از ﻃﺮﯾﻖ ﻫﻤﺠﻮارى ﯾﺎ ﻧﺰدﯾﮑﻰ ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎى ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ(ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﺷﻬﺮ از ﻧﻈﺮ دﺳﺘﺮﺳﻰ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎى ﺣﻤﻞ وﻧﻘﻞ و ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﺠﺎرى ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ از ﺣﻮﻣﻪ ﺷﻬﺮ اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺠﺪد ﻗﺮار ﻣﻰ ﮔﯿﺮﻧﺪ)، ﻫﺰﯾﻨﮥ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺳﺎﺧﺖ وﺳﺎز در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﮑﻮن ﺑﺎزار اﻣﻼك و ﻣﺴﺘﻐﻼت(ﻣﺮﮐﺰ ﺷﻬﺮ ﻋﻼوه ﺑﺮ دﺳﺘﺮﺳﻰ ﻣﻨﺎﺳﺐ، ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻓﺮﺳﻮدﮔﻰ و ﻗﺪﯾﻤﻰ ﺑﻮدن ﺑﺎﻓﺖ داراى ﻗﯿﻤﺖ ﮐﻤﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻮﻣﻪ اﺳﺖ از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺮاى ﺳﺎﺧﺖ ﺧﺪﻣﺎت زﯾﺮ ﺑﻨﺎﯾﯽ ﻻزم اﺳﺖ)، ﻣﻌﻤﺎرى ﺟﺎﻟﺐ و اﺟﺰاء ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن (اﮐﺜﺮ واﺣﺪ ﻫﺎ و ﺳﺎزه ﻫﺎى ﻗﺪﯾﻤﻰ ﺷﻬﺮ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺮﮐﺰى ﺷﻬﺮ واﻗﻊ اﺳﺖ ﮐﻪ داراى ﻣﻌﻤﺎرى ﺟﺎﻟﺐ و ﺟﺬاﺑﻰ اﺳﺖ) اشاره کرد.
از ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎى ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻰ در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺻﺎﻟﺖ بخشی ﻧﮕﺎه ﮐﺮدن ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ و ﻧﺮخ ﻣﺎﻟﯿﺎت و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ در ﻫﺮ ﺳﺮﺷﻤﺎرى، بررسی ﻣﯿﺰان و ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻌﺎﻣﻼت در واﺣﺪ ﻫﺎى اﺟﺎره اى، ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻧﮋادى و ﻗﻮﻣﯿﺘﻰ ﺳﺎﮐﻨﺎن ﺟﺪﯾﺪ و ﻃﻮﻻﻧﻰ ﻣﺪت، ﭘﺎﯾﺪارى ﯾﺎ ﻋﺪم ﭘﺎﯾﺪارى اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ، اﻧﻮاع ﺷﻐﻞ ﻫﺎى ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺤﻼت ﻣﺴﮑﻮﻧﻰ ، ﻧﻮع ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻫﺎى ﭘﺎرك ﺷﺪه در ﺧﯿﺎﺑﺎن می باشند.
تاثیرات مثبت اصالت بخشی(اعیان سازی):
نوسازی اختلاط اجتماعی و فقر زدایی که از آشکارترین جنبه های مثبت اعیان سازی نوسازی کالبد فیزیکی ساختمان ها در محلات است که بهبود معماری مناطق را شامل می شود.ارزش مالکیت،بازده مالیاتی و خدمات محله ای،افزایش مالکیت در مناطق اعیان سازی شده حاکی از این است که فرصت ها یا هزینه های اجتماعی به طور خاص بستگی به سهامداران این پروژه ها دارد و همچنین اعیان سازی منجر به توسعه بازده مالیاتی شهرها از طریق در اختیار داشتن مالکان بیش تر و رفاه و ثروت افزون تر می گردد از دیگر تاثیرات مثبت آن به دﻧﺒـﺎل ﺗﺸﻮﯾﻖ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدى در ﻧﻮاﺣﻰ درون ﺷﻬﺮى اﺳـﺖ و ﻣﺸﻮق اﻗﺸﺎر ﻣﺮﻓﻪ ﺗﺮ ﺑﻪ اﺳﮑﺎن در ﻧﻮاﺣﻰ ﻓﺮﺳﻮده ﻣـﻮرد ﻧﻮﺳــﺎزى اﺳــﺖ ﮐــﻪ اﯾــﻦ اﻣــﺮ از ﻃﺮﯾــﻖ ﺑﻬﺒــﻮد ﻣﺤــﯿﻂ ﮐﺎﻟﺒﺪى ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﯿﺮد.
ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻣـﻰ ﺷـﻮد ﮐـﻪ ﻓﻮاﯾﺪ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدى ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ از ﻣﺤﯿﻂ ﻣﻮرد ﺑﺎزﺳﺎزى ﻧﺼﯿﺐ اﻗﺸﺎر ﮐﻤﺘﺮ ﻣﺮﻓﻪ ﮐﻪ ﻫﻤﺎن ﺳﺎﮐﻨﺎن ﺳﻨﺘﻰ ﻧﻮاﺣﻰ ﻓﺮﺳﻮده ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷـﺪ ،افزایش درآمدها و کاهش رشد برون شهری می شود یعنی باعث متراکمتر شدن فضای بافت قدیمی شهر می شود و از پراکنش شهری(Sprawl city) جلوگیری می کند.
بافت مرکزی شهر زنجان ۵۸۰ هکتار است و جمعیت آن ۴۲۰۰۰ نفر می باشد که با وجود وسعت بالایش جمعیت کمتری به نسبت سایر مناطق کم وسعت دارد و بیشتر آنها جمعیت روان هستند که برای خرید و انجام کارها به مرکز شهر مراجعه می کنند.
ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اعیان سازی درﺑﺎﻓـﺖ ﻣﺮﮐـﺰي ﺷـﻬﺮزنجان نتیجه ﺗﻬﺪﯾـﺪات ﺑﺮآﻣـﺪه از ﻓﺮﺳـﻮدﮔﯽ ﮐﺎﻟﺒـﺪي و ﻧﺎﻫﻤﮕﻮﻧﯽﻣﺤﺘﻮاي ﮐﺎرﮐﺮدي ﻓﻀﺎ دراﯾﻦ ﺑﺨـﺶ ازﺷﻬﺮ (اﻗﺘﺼﺎدي ، ﮐـﺎرﺑﺮد ﻓﻀـﺎ، ﻣﻮﻗﻌﯿـﺖ ﻣﮑـﺎﻧﯽ ﺷﺒﮑﻪ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ) و ﺗﻮان ﻣﺤﺪود ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷـﻬﺮي درﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺑﺤﺮان (زﻟﺰﻟﻪ ، آﺗﺶ ﺳﻮزي و ﺳﺎﯾﺮ ﺳﻮاﻧﺢ) و در ﮐﻨﺎر آن ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي(ﻣﺰﯾﺖ ﻣﮑﺎﻧﯽ ، ارﺗﺒﺎﻃﯽ ، ﺗﺠـﺎري) در ﺑﺎﻓـﺖ ﻣﺮﮐـﺰي ﺷـﻬﺮ درﭘﺎﺳــﺦ ﺑــﻪ ﻧﯿﺎزﻫــﺎي ﺟﺪﯾــﺪ ﺷــﻬﺮي ﺿــﺮورﺗﯽ اﻧﮑﺎرﻧﺎپذیراﺳت.
ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺮﮐﺰي ﺷﻬﺮزﻧﺠﺎن از ﺳﺎﺧﺘﺎر ﮐﺎﻟﺒﺪي و ﻋﻤﻠﮑـﺮدي ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑﺮﺧـﻮردار ﻧﻤــﯽ ﺑﺎﺷــﺪ. ﻓﺮﺳــﻮدﮔﯽ ﺷــﺪﯾﺪ ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫــﺎ، دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻫﺎي ﻣﺤﻠﯽ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻧﻔﻮذﻧﺎﭘﺬﯾﺮي ﺑﺎﻓﺖ ﻧﻘﺼﺎن و ﮐﯿﻔﯿﺖ و ﮐﻤﯿﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ ﻣﺸﮑﻼت زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ وﺗﻮﻟﯿﺪ آﻟـﻮدﮔﯽ ﻧﺎﺷـﯽ از ﺗﻌﺪد ﮐﺎرﮔﺎه ﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﺻﻨﻌﺘﯽ ،ﺗﺒﻌﺎت ناشی از ﻓﻘﺪان روش ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ دﻓﻊ ﭘﺴﺎﺑﻬﺎ و ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪﻫﺎ ﺗﺮدد وﺳﺎﯾﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﺎري ﺑـﻪ داﺧـﻞ ﺑﺎﻓـﺖ در ﮐﻨﺎر ﻣﺤـﺪودﯾﺖ اﻣﮑﺎﻧـﺎت ﮔـﺬران اوﻗـﺎت ﻓﺮاﻏـﺖ و ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ، ﮐﯿﻔﯿﺖ زﯾﺴﺘﯽ در ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺮﮐﺰي را ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺘﻌﺪد آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ و باعث شده که مساکن در مرکز شهر بیشتر حالت انباری برای کالاها را داشته باشند و روز به روز از جمعیت به ویژه جمعیت ثروتمند و بومی آن کاسته شود و در پی آن فرسودگی بناها وگسترش افقی شهر زنجان حالت شرقی – غربی اتفاق افتد.
ارائه راهکار جهت اصالت بخشی به بافت مرکزی شهر زنجان
بهسازی شبکه ارتباطی و بهبود دسترسی پیاده و سواره،ممانعت مقرراتی و فیزیکی از تردد بیش از توان شبکه دسترسی در بافت از طریق طرح های ویژه ترافیکی،ارائه وام جهت نوسازی و کنترل بر بهبود کیفیت بنا،انعطاف بخشی به ضوابط و مقررات ساختمانی متناسب با توان مالی ساکنان در بافت مرکزی،ایجاد شرایط برای انعطاف در تغییر کاربری ها متناسب با خواسته های شهروندان و ضرورت های بافت مرکزی شهر،آموزش ساکنان و نیز استفاده از نظراتشان جهت نوسازی ساختمان ها می تواند در اصالت پذیر بودن مرکز شهر زنجان کارآمد باشد.
یادداشتی از : فاطمه شامی - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۱
انتشار یافته: ۱
کسی که چنین ادعایی میکنه نه پژوهشگر هست نه اینکه از مطالعات حوزه شهری چیزی سر در میاره.ایشون مروج وبانی نظام سرمایه داری هست (دانسته یا ندانسته ) ، حامی سرمایه دار و دوشیدن افراد کم درآمد. نه تنها هویت و فرهنگ مرکز زنجان برایش مهم نیست بلکه اصلا از ین مباحث بویی نبرده. آخه هرچی که چندتا مزیت داشت دلیل نمیشه که بشه از عواقب ونتایج زیان بارش چشم پوشی کرد! اعیان سازی هیچ چیزی نیست جز حیله طبقاتی نهفته در بازآفرینی شهری.