استفاده از امکانات و خدمات شهری نیاز امروز جامعه معلولان است که نیازمند دریافت پاسخ از دستگاه‌های مربوط است.
به گزارش تابناک قم، اتوبوس، عابر بانک‌ها، ادارات، مغازه‌ها و فروشگاه‌ها، پارک‌ها و فضاهای سبز و هر گوشه‌ای از شهر مانعی برای اوست، از پله‌های عابر بانک گرفته تا خط عبور نابینایان که به تیر برق منتهی می‌شود، از اتوبوس‌های مناسب‌سازی نشده تا اداراتی که فکری به حال ارباب رجوع معلول خود نکرده‌اند همگی دغدغه‌های هر روز یک معلول را برای حضور در جامعه تشکیل می‌دهد.
سوم دسامبر مصادف با ۱۳ آذرماه هر سال به نام روز جهانی معلولان ثبت شده است تا برای یک روز در سال از دغدغه‌ها و نیازهای این قشر از جامعه که آمار قابل توجهی را هم تشکیل می‌دهند سخن گفته شود.
معلول در قانون جامع حمایت از حقوق معلولان جمهوری اسلامی ایران به کسی اطلاق می‌شود که ضایعه‌ای جسمی، ذهنی، روانی در سلامت و کارآمدی عمومی فرد ایجاد شده و موجب کاهش استقلال وی در زمینه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی شود.
معلولانی که همانند همه انسان‌های دیگر حق استفاده از امکانات و خدمات شهری دارند و در این راستا دولت‌ها هم ملزم هستند که شرایط رفاه و آسایش این قشر از جامعه را با ارائه خدمات حمایتی و ایجاد زیرساخت‌های استاندارد با شرایط زندگی آن‌ها فراهم کنند، بهزیستی به عنوان سازمان متولی معلولان برای فراهم کردن شرایط زندگی بهتر برنامه‌هایی را سالانه اجرایی کرده و حمایت‌هایی مادی و معنوی را در راستای تکریم این قشر از مردم انجام می‌دهد اما اینکه این حمایت‌ها چه میزان از مشکلات و دغدغه‌های آن‌ها را حل می‌کند جای سؤال دارد.
بیش از ۲۱ هزار معلول در قم
به گفته رضا سلیقه مدیرکل بهزیستی استان قم بیش از ۲۱ هزار معلول در حال حاضر تحت پوشش بهزیستی استان قم قرار دارند که این تعداد شامل ۷ هزار و ۸۰۰ نفر معلول جسمی- حرکتی، ۵ هزار و ۱۰۰ نفر ذهنی، ۴ هزار و ۵۰ نفر شنوایی، ۲ هزار و ۱۵۰ نفر بینایی و هزار و ۷۰۰ نفر بیماران مزمن اعصاب و روان می‌شود.
میزان معلولیت ۶ و ۲ دهم درصدی استان قم آماری است که سلیقه از میزان معلولیت در استان ارائه کرده و افزود: یک میلیون و ۲۹۲ هزار و ۴۷۵ معلول در کشور زندگی می‌کنند که ۶ درصد این آمار سهم استان قم است که ۳۵ درصد آن را خانم‌ها و ۶۵ درصد را آقایان تشکیل می‌دهند.
معلولانی که مورد حمایت‌های سازمان بهزیستی قرار گرفته و خدمات به سه صورت روزانه، شبانه و خدمت در منزل به این افراد ارائه می‌شود، این را محمد علی مقدم خواه معاون توانبخشی بهزیستی قم به خبرنگار مهر گفت و افزود: ۳۳ مرکز توانبخشی در قم به سه صورت روزانه، شبانه و پیگیری درمان در منزل به ارائه خدمات حمایتی به معلولان می‌پردازد و علاوه بر این خدمات مددکاری نیز در مراکز دولتی و غیردولتی ارائه داده می‌شود که شامل ۱۲ مرکز مددکاری دولتی و غیردولتی در سطح شهر و ۷ مرکز روستایی مددکاری است.
شهری نامناسب
پای درد دل معلولان که می‌نشینی اما علاوه بر نیازهای اساسی همچون کار و هزینه‌های بالای درمانی، استاندارد نبودن معابر و نقطه به نقطه شهر را هم یکی از مشکلات اساسی خود عنوان می‌کنند، ۱۰ درصد از جمعیت قم را سالمندان و بیش از ۶ درصد را معلولان تشکیل می‌دهند و اینکه شهر تا چه اندازه برای بهره‌مندی این ۱۶ درصد از جمعیت خود مهیا شده است جای سؤال دارد، سئوالی که یکی از دغدغه‌های معلولان را تشکیل داده است.
معاون توانبخشی بهزیستی استان قم هم با تأکید بر مسأله مناسب‌سازی به عنوان یکی از اساسی‌ترین نیازهای جامعه معلول تأکید کرد: مناسب‌سازی ابعاد مختلف شهرسازی از جمله استانداردسازی منازل و ساختمان‌ها، خیابان‌ها، سیستم حمل و نقل عمومی و همه این مسائل را شامل می‌شود که در راستای تکریم و حمایت از معلولان چند سالی است که به طور ویژه‌تر در برنامه کاری قرار گرفته است.
مقدم خواه با بیان اینکه به همین منظور کمیته مناسب‌سازی با هدف استانداردسازی شهری زیر نظر استانداری تشکیل شده است و اجرای مصوبات این کمیته توسط بهزیستی پیگیری می‌شود، افزود: رمپ گذاری برخی از ایستگاه‌های اتوبوس و ایجاد سکوهای ایستگاه‌های اتوبوس هم در برخی محورها از جمله خیابان امام و خیابان ۱۹ دی از جمله مصوبات این کمیته است که در حال اجرایی شدن است
حرکت بین دستگاهی مناسب‌سازی شهری
یکی از مشکلات معلولان حضور در ادارات استانداردسازی نشده برای حضور آن‌ها است، معاون توانبخشی بهزیستی استان قم ضمن بیان این مطلب تصریح کرد: باید نهادهای مختلف به منظور مناسب‌سازی ساختمان‌های اداری خود در برنامه‌های بودجه درخواست اعتبار کنند تا این بحث مناسب‌سازی در خود ادارات هم لحاظ شود.
محسن بهشتی، معاون امور عمرانی استاندار قم نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با تأکید بر نیاز به همت و همکاری همه دستگاه‌ها برای رفع دغدغه‌ها و مشکلات نزدیک به ۲۰ درصد از جمعیت استان، اظهار کرد: در سال‌های اخیر کمبود اعتبار یکی از سدهای مقابل مناسب‌سازی بوده است و اما بسیاری از مباحث مناسب‌سازی با پیگیری و نظارت حل می‌شود و نیاز به تأمین اعتبار و منابع مالی ندارد.
وی با تأکید بر اینکه معلولان باید از فضاهای مناسب‌سازی شده اطلاع حاصل کنند، افزود: کتاب جامع اطلاع رسانی و راهنمای اماکن و فضاهای مناسب‌سازی شده باید تهیه و در اختیار این عزیزان قرار گیرد تا این قشر از جامعه بتوانند از فضاهایی که برای آن‌ها فراهم شده است استفاده کنند.
بهشتی توسعه مناسب‌سازی در معماری‌های خانه‌ها و ساختمان‌ها را هم مورد تأکید قرار داد و گفت: اصلاح ساختار معماری ساختمان‌ها و اماکن عمومی بعد از سال‌ها سخت و یا غیر ممکن است به همین دلیل به صرفه‌تر و منطقی‌تر است که از همان ابتدای ساخت مباحث مناسب‌سازی لحاظ شود که باید هنگام صدور پروانه توسط شهرداری بر آن نظارت شود.
مناسب‌سازی در دستور کار شهرداری
رضا یزدی، مدیرکل فنی طراحی شهری قم نیز به اقدامات شهرداری در راستای مناسب‌سازی شهری اشاره کرد و گفت: در محورهای پیاده بحث مناسب‌سازی در احداث پیاده‌روهای جدید در دستور کار قرار گرفته است و از سامانه‌های ویلچر رو و خط عابر نابینایان بهره‌مند هستند.
وی به بحث مناسب‌سازی ایستگاه‌های اتوبوس هم اشاره کرد و افزود: رمپ‌های ولیچررو بر روی سازه‌های ایستگاه اتوبوس در محورهای همچون خیابان آذر اجرایی شده است و سایر ایستگاه‌ها هم در برنامه قرار دارند.
یزدی با اشاره به برخی ناهماهنگی‌های بین دستگاهی در مناسب‌سازی شهری، گفت: برخی مواقع مشاهده می‌شود که مثلاً بر روی خط عبور نابینایان تیر برق احداث شده است که این به این دلیل است که بین دستگاه‌ها هماهنگی وجود ندارد و مثلاً مخابرات در بحث جابه جایی کابل و یا اداره برق برای جابه جایی تیرهای برق به دلیل برخی محدودیت‌های اعتباری نمی‌توانند پابه پای شهرداری حرکت کنند.
وی به دستگاه‌های عابر بانک نامناسب در سطح شهر هم اشاره کرد و گفت: نماینده بانک‌ها هم در کمیته مناسب‌سازی استان قم حضور دارند که در راستای مناسب‌سازی و استانداری سازی عابر بانک‌ها بر اساس مصوبات این کمیته اقدام کرده و گزارش اقدامات خود را به صورت ماهانه به کمیته مناسب‌سازی ارائه می‌کنند.
شهری مناسب با نیازهای معلولان و شهری بدون پله حالا تبدیل شده است به یکی از دغدغه‌های معلولان، شهری که هر طرف آن دیوار و سد نامرئی جلوی پای یک معلول کشیده نشده باشد و این قشر بتوانند در کنار همه مردم از خدمات شهری بهره‌مند شوند.
منبع: مهر
